Naar hoofdinhoud Naar footer

Fase 5: Aan de slag met ideeën

Gepubliceerd op: 24-05-2024

Laatst bijgewerkt op: 19-07-2024

Om jouw afdeling dementievriendelijker te maken, is het belangrijk om kansen en oplossingen te bedenken. Kies vervolgens voor één oplossing en werk deze verder uit. Concretiseer, want alleen op die manier kun je ideeën realiseren.

Genereer ideeën 

Bedenk ideeën die een mogelijke oplossing kunnen zijn voor de geprioriteerde problemen/thema’s. In eerste instantie gaat het hierbij niet om het vinden van de perfecte oplossing, maar om het bedenken van veel verschillende oplossingsrichtingen. Een samenstelling van verschillende disciplines/perspectieven helpt om verschillende invalshoeken te belichten. Als er meerdere ideeën zijn, kies je er enkele, waarbij je rekening houdt met haalbaarheid.

Stel, je hebt de individuele gesprekken geanalyseerd en daar zijn twee thema’s uit naar voren gekomen om mee aan de slag te gaan: fysieke omgeving en het herkennen van dementie. Je kunt dan een werksessie organiseren waarin je ideeën gaat verzamelen rondom deze twee thema’s. Maak bijvoorbeeld een poster en schrijf daarop ‘Fysieke omgeving’ en een poster met daarop ‘Herkennen van dementie’. Zet een timer van 2 minuten en laat iedereen zoveel mogelijk ideeën opschrijven. Door de tijdsdruk voorkom je dat er te lang wordt nagedacht over de haalbaarheid van de ideeën. Dat is in deze fase nog niet van belang. Laat iedereen vervolgens zijn post-its voorlezen en opplakken. Ga daarna het gesprek aan over de ideeën die genoemd zijn. 

Prioriteer ideeën 

Soms zijn er zoveel ideeën, dat het noodzakelijk is om deze te prioriteren. Je wilt immers concreet aan de slag gaan. Soms gebeurt het dat je tijdens gesprekken vanzelf ontdekt welke ideeën het haalbaarst zijn, maar het kan ook voorkomen dat je keuzes moet maken.

Het is niet altijd zinvol om alle ideeën grondig te evalueren. De Now/How/Wow-matrix is een efficiënte manier om een grote verzameling ideeën te sorteren op haalbaarheid en originaliteit. 

De matrix bestaat uit drie vlakken:

  • Now - Normale ideeën, die gemakkelijk te implementeren zijn. Dit is meestal laaghangend fruit.
  • How - Originele ideeën, die onmogelijk te implementeren zijn. Dit zijn meestal baanbrekende ideeën die een grote impact kunnen maken, maar onmogelijk direct geïmplementeerd kunnen worden vanwege verschillende beperkingen, zoals (te) weinig tijd of budget.
  • Wow - Originele ideeën, die gemakkelijk te implementeren zijn. Deze ideeën hebben de potentie om voor grote veranderingen te zorgen en zijn relatief makkelijk te implementeren in de praktijk.

Concretiseer ideeën

Voor het concretiseren van ideeën kun je de 5 W’s gebruiken: 

  1. Wie
  2. Wat
  3. Waar
  4. Wanneer
  5. Waarom

Wil je bijvoorbeeld een training over dementie organiseren? Stel dan de volgende vragen:

  • Wie moeten er uitgenodigd worden voor de training dementie?
  • Wat moet er aan bod komen in de training dementie?
  • Waar wordt de training dementie gehouden?
  • Wanneer wordt de training dementie gehouden?
  • Waarom organiseren we de training dementie?

Door deze vragen te beantwoorden, wordt het idee steeds duidelijker en daardoor ook makkelijker uit te voeren.  Je kunt bijvoorbeeld een bijeenkomst organiseren waarin je in groepjes aan de slag gaat met het uitwerken van de ideeën aan de hand van de 5 W’s.

Ter inspiratie 

Een aantal ziekenhuizen zijn al bezig geweest met het uitwerken van mooie ideeën om hun afdeling dementievriendelijker te maken. Ter inspiratie vind je hieronder een aantal van deze ideeën.

Bent u mantelzorger? Vertel het ons! 

Voor personeel in het ziekenhuis is het soms onduidelijk dat er een mantelzorger mee is met de patiënt. De mantelzorger blijft misschien achter in de wachtkamer, terwijl de patiënt naar het onderzoek gaat. Het is daarom ook lastig om de mantelzorger op een goede manier te betrekken. Op de polikliniek Cardiologie van het WZA hebben ze daarom nu een poster opgehangen met daarop een oproep aan mantelzorgers, met de tekst: 

‘Bent u mantelzorger? 

Vertel het ons als u iemand helpt bij het regelen van zorg.

Bijvoorbeeld bij het maken van een afspraak, het invullen van een vragenlijst of de uitslagen en folders meeleest.  

Dan kunnen wij u beter bij de zorg betrekken.’

Hoe herken je dementie bij een patiënt? En hoe ga je daar vervolgens mee om? Bij de medewerkers op de poli Cardiologie van het WZA leefden deze vragen ook. Daarom werd er voor hen een training georganiseerd.

De training bestond uit verschillende onderdelen en had als doelen:

1. Het vergroten van kennis over dementie

Hiervoor werd door de cursusleidster uitleg gegeven over de meest voorkomende vormen van dementie. Wat er in de hersenen gebeurt bij deze vormen van dementie. En wat daardoor de gevolgen zijn voor iemand met dementie.

2. Het vergroten van begrip en inlevingsvermogen

Verschillende oefeningen werden gedaan om de medewerkers te laten ervaren hoe mensen met dementie de wereld beleven. Zo werd er een quiz gespeeld waarbij de cursusleidster alleen meerkeuze antwoorden gaf. De medewerkers moesten daar vervolgens uit kiezen. En daarna werd pas de bijbehorende vraag gesteld. Was jouw antwoord fout, dan mocht je niet meer verder meespelen. Toen de quiz was afgelopen werd duidelijk dat niemand een idee had waar hij mee bezig was. Je kiest immers een antwoord, zonder te weten wat de vraag is. Dit was één voorbeeld om de medewerkers te laten ervaren hoe het is om dementie te hebben, want voor mensen met dementie geldt dat zij ook niet begrijpen waar het over gaat (afhankelijk van fase/stadium en vorm).

‘We werden door de trainer uitgedaagd om in de rol van iemand met dementie te kruipen. We werden uitgenodigd om vragen te beantwoorden. Dat voelde voor ons heel onsamenhangend. Toen ervoer ik even hoe verschrikkelijk onzeker je je kunt voelen als je iets moet doen waarvan je totaal geen idee hebt waar je mee bezig bent en waarom je het doet. Ik voelde me echt ‘verloren’.’
- Margriet Norder, coördinator Hartrevalidatie/kartrekker dementievriendelijke ziekenhuizen WZA

Tip: Organiseer jij ook een training voor de medewerkers van een afdeling? Plan deze dan op (tenminste) twee momenten. Plan medewerkers in op een dat dat ze normaal gesproken staan ingeroosterd en zorg voor vervanging. Op die manier kunnen ze in werktijd deelnemen aan de training, zonder dat zij daar zelf veel voor moeten regelen.

Het is voor niemand leuk om in het ziekenhuis te liggen. Als iemand dementie heeft, is dit extra lastig. Soms weten mensen niet (meer) waar ze zijn of waarom ze in het ziekenhuis liggen. Dit kan een onveilig gevoel geven. Daarom heeft verpleegafdeling interne geneeskunde van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) een dementiemand aangeschaft. Deze kan in bruikleen worden ingezet wanneer iemand met dementie op de afdeling is opgenomen. 

In de mand zitten de volgende voorwerpen:

  • Standaard met de tekst ‘U bent in het ziekenhuis’.
  • Schemerlamp.
  • Plukkussen of friemelkleedje.
  • Zwaartedeken.
  • Duidelijke klok die ook kan aanduiden of het dag (zon) en nacht (maan) is.
  • Liedjes.
  • Overzicht met opties voor activiteiten.
  • Informatiefolder voor naasten.
  • Whiteboard voor dagprogramma en aandacht voor de dagstructuur.

In ziekenhuizen worden regelmatig vrijwilligers ingezet, bijvoorbeeld voor het ontvangen van nieuw op te nemen patiënten, begeleiden van patiënten op hun route binnen het ziekenhuis of het maken van een praatje als de patiënt dat wil. Vrijwilligers kunnen dan ook regelmatig te maken krijgen met mensen met dementie. Daarom heeft Samendementievriendelijk.nl de online training ‘In het vrijwilligerswerk’ ontwikkeld. De training heeft vier onderdelen: herkennen, geruststellen, oogcontact maken en even meedenken. Ieder onderdeel bestaat uit drie vragen. Op die manier kunnen vrijwilligers leren om goed contact te maken met mensen met dementie, zodat zij hen nog beter kunnen helpen. 

‘Ik ben het meest trots op de resultaten die we al hebben behaald en de acties die in gang zijn gezet. Ik zou anderen adviseren om klein te beginnen, met laaghangend fruit. Immers kan je ook met kleine veranderingen veel bereiken.’

Kartrekker Dementievriendelijke ziekenhuizen UMCG